Uzatma kabloyla şarjda risk büyük
Dünyada olduğu gibi Türkiye’de de elektrikli araç satışları artıyor. Alt yapısı henüz yeterli olmayan ülkemizde, şarj istasyonları dışında şarj tercihlerinde dikkat edilmesi gereken hususlar var. Konunun uzmanları, “Ev tipi ya da sanayi tipi prizden elektrikli aracınızı şarj edecekseniz uzatma kablo kullanmayın” uyarısını yapıyorlar.
Mehmet Emin AVCI
DÜNYA otomotiv sanayisi kademe kademe içten yanmalı motorlu araç üretimini azaltırken, elektrik, hidrojen gibi alternatif yakıtlı araç üretimi de buna paralel şekilde artıyor. Tüm dünyada olduğu gibi ülkemizde de elektrik motorlu araç satışları her geçen gün artıyor. Otomotiv Distribütörleri ve Mobilite Derneği’nin (ODMD) bir süre önce açıkladığı satış rakamları da bu gerçeği destekliyor. Türkiye’de 2021 yılında 2 bin 846 elektrikli otomobil satışı gerçekleşirken, 2022 yılında da 7 bin 773 adet satış oldu. Böylece yıllardır süre gelmiş otomotiv ekosistemi üretimden satışa, servis hizmetinden yan sanayine değişiyor.
ELEKTRİKLİ ARAÇTA BİLİNÇ HENÜZ YETERSİZ
Bu değişim ve dönüşüm sektörel olduğu kadar bireysel kullanıcılarda da yaşanıyor. Bunun da en önemli etkeni elektrikli araçların nasıl şarj edileceği. Çünkü fosil yakıtla çalışan bir araca sahip vatandaş, binlerce noktada bulunan akaryakıt istasyonlarında ihtiyacı ölçeğinde yakıt depolarını doldurabilirken, elektrikli araç kullanıcıları nerede ve nasıl şarj edeceğini sürekli düşünmek durumunda. Nitekim evde ya da sanayide farklı, halka açık elektrikli şarj istasyonlarında farklı uygulama gerekiyor. Şayet bilinçsizce davranırsanız sonuçları ağır olabilir.
KABLOYU SARILI BIRAKINCA OLAN OLDU
Çok yakın geçmişte bir elektrikli araç kullanıcısının yaşadığı talihsiz olayda, şarj etme konusunda bilgi sahibi olmanın önemini ortaya koydu: “Elektrikli otomobilini evdeki şebekeden şarj etmek isteyen vatandaş, rulo tipi bir uzatma kablosu kullanıyor ve kabloyu sarılı bırakıyor. Bir müddet sonrada kablo alev alıyor. Yangın araca da zarar verecekken son dakikada müdahale edilip, otomobilin yanması engelleniyor.” Konunun uzmanları ‘bu yangının nedeni ve nasıl önüne geçilebileceği’ konusunda önemli bilgiler vererek uyarılarda bulundular.
‘UZATMA KABLOSU KULLANMAYIN’
“Uzatma kablosu kaynaklı bir yangın çıkmış” diyen SKYWELL Türkiye CEO’su Mahmut Ulubaş, “Özellikle 220 V priz üzerinden adaptörle şarjın sürekli kullanımını tavsiye etmiyoruz. Ama eğer şebeke topraklama hattı uygunsa, şebekenin kullanılabilir kablolarının kalınlığı eski tip ince kablolardan değilse, sağlıklı bir şekilde kullanılır. Burada dikkat edilmesi gereken en önemli husus uzatma kablonun kullanılmamasıdır. Kullanılan uzatma kablosu da rulo tipi ve kabloyu da açmazsanız bobin görevi görür ve aşırı ısınma sonucu yangın meydana gelir” ifadesini kullandı.
‘KONTROL KUTUSU BULUNAN KABLOYU TERCİH EDİN’
Elektrik ustası Emre Çil ise, “Herhangi bir kablonun üzerinden geçen akım beraberinde ısıya sebep olur. Kablonun sarılı halde bırakılması burada bir bobin etkisi oluşturacağından bu bölgede daha fazla ısınma meydana gelir ve yangın çıkabilir. Seyyar elektrik kabloları kullanılırken mutlaka uzatılarak açılması gerekir. Tabii uzatma kullanmanın dezavantajları da vardır. Fakat gerekli önlemlerle bir nebzede olsa bu gibi durumların önüne geçilebilir” dedi.
‘KABLONUN TAŞIYABİLECEĞİ GÜÇ SEVİYESİ BELLİDİR’
Her kablo kesitinin taşıyabileceği belirli bir güç seviyesi olduğunu söyleyen Çil, “Bu güç watt olarak bilinir. Kablo yük cetvelinde kablo kesitinin belirli mesafelerde taşıyabileceği güç seviyesi bilgileri mevcuttur. Elektrik kabloları uzatıldığında kullanmak istediğiniz güç seviyesinin kullanacağınız kablo uzunluğuna göre kablo yük cetvelinden bakarak size uygun olan olanı tercih etmeniz gerekir” açıklamasını yaptı.
ELEKTRİKLİ ARAÇ ŞARJ MODLARI NELERDİR?
Elektrikli şarj istasyonları konusunda faaliyette bulunan Eşarj’ın açıklamalarına göre: “Elektrikli araç bataryaları yapıları gereği doğru akımla (DC) şarj olmaktadır. Mod 1, 2, ve 3 şarj işlemlerinde, şebekeden gelen alternatif akım (AC), DC’ye araç üzerinde (onboard charger) dönüştürülürken, Mod 4 şarj işleminde, bu dönüşüm istasyon üzerinde yapılmaktadır. Eşarj’ın ağındaki şarj istasyonları Mod 3 (22 kVA gücünde) ve Mod 4 (45 kW gücünde) şarjlanma sunabilmektedir.”
Mod 1: Elektrikli aracın direkt olarak AC bir prize bağlanarak şarj edilmesini tanımlar. Topraklama gerekmektedir. Amerika dahil çeşitli ülkelerde Mod 1 tipi şarjlanma güvenlik nedeniyle yasaklanmıştır.
Mod 2: Bu şarjlanma modu yine direkt olarak AC prize bağlanarak şarj edilmeyi içerir, ancak fark olarak kablo üzerinde bir haberleşme adaptörü zorunlu kılar (Figür 2). Bu adaptör, akımı ancak priz tarafında topraklama varsa iletmektedir.
Mod 3: Eğer aracınız 7,4kVA destekliyorsa ama siz 22 kVA destekleyen bir istasyona bağlandıysanız, Mod 3 tipi şarjlanma özellikleri sayesinde istasyon akımı kısıtlayacaktır. Bu nedenlerle Mod 3, Mod 2’ye göre çok daha güvenli ve hızlı bir şarjlanma imkanı sağlamaktadır.
Mod 4: DC güç veren istasyonlardan 400A’e kadar olan şarjlanmayı kapsamaktadır. Elektrikli araçlar genel olarak şebekeden aldıkları AC kaynağı redresör (onboard charger) üzerinden DC’ye çevirerek bataryalarını şarj ederler.
